Viếng thăm từ Lương Xâm- Một trong “Tứ Linh Từ” huyện cổ An Dương

Từ Lương Xâm là một trong “Tứ Linh Từ” của huyện cổ An Dương, nay là một trong 3 “Linh Từ” của quận Hải An (Từ Lương Xâm, Phủ Thượng Đoạn, Đền Phú Xá). Trong số các di tích thờ Ngô Quyền trên địa bàn quận Hải An, Từ Lương Xâm được suy tôn là “Từ Cả” - tức là nơi đứng đầu về thờ Ngô Quyền, là căn cứ đại bản doanh của Ngô Quyền khi ông chỉ huy trận Bạch Đằng năm 938.

Lương Xâm là tên một xã thuộc huyện An Dương, phủ Kinh Môn, trấn Hải Dương (nay thuộc phường Nam Hải, quận Hải An, Hải Phòng). Từ Lương Xâm toạ lạc trên khu đất rộng, cao ráo, có nhiều cây cổ thụ; phía trước Từ có một sân rộng là nơi diễn ra các hoạt động lễ hội của di tích và bên cạnh là một hồ rộng tạo nên thế phong thuỷ quý của di tích.

Từ Lương Xâm ở về phía Đông bắc của phường Nam Hải, nhìn về phía Đông trông ra cửa biển Bạch Đằng - nơi đã từng diễn ra trận Bạch Đằng lịch sử năm 938. Từ được xây dựng từ lâu, thời Hậu Lê được xây dựng nguy nga và được trùng tu vào thời Nguyễn, vì vậy toàn bộ kiến trúc Từ hiện nay mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn, chỉ có một số cấu kiện kiến trúc như đầu dư là mang phong cách nghệ thuật thời Lê.

 Trải qua thời gian, Từ bị xuống cấp nghiêm trọng, năm 2006- 2007 được sự quan tâm của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương đã cấp kinh phí gần 13 tỷ đồng cho việc trùng tu tôn tạo di tích được khang trang to đẹp như ngày nay.
Nhìn toàn cảnh, ngôi Từ bố cục theo kiểu “nội công, ngoại quốc”, liên hoàn khép kín. Tại Từ còn lưu giữ được 25 đạo sắc chính và hơn 20 sắc phong được sao lại có niên đại năm 1522 đến năm 1924 của các triều Lê sơ, Mạc, Lê Trung hưng, Tây Sơn, Nguyễn. Trong các sắc phong đó, nhiều triều đại suy tôn Đức Vương Ngô Quyền là “Thượng đẳng tối linh đại vương”, là “Ngô Vương Thiên tử” và nhiều mỹ tự.

Đặc biệt tại nhà Giải vũ lưu giữ 03 chiếc cọc Bạch Đằng là chứng tích của trận Bạch Đằng năm 938; trong trận này, Ngô Quyền đã sử dụng kế sách cắm cọc nhọn đầu bịt sắt ngầm ở cửa biển, lợi dụng con nước thuỷ triều tạo nên một trận địa cọc tiêu diệt quân Nam Hán làm nên chiến thắng lưu danh sử sách và chiếc thuyền rồng, biểu tượng cho trận thuỷ chiến trên sông Bạch Đằng năm 938.

Theo truyền thuyết dân gian kể lại rằng: Ngô Quyền cắm cọc từ vùng Lương Xâm đến vùng cửa Nam Triệu. Sau khi Ngài qua đời, một hôm có cây gỗ trầm hương trôi đến xã Lương Xâm, nhân dân các làng Bình Kiều, Hạ Đoạn, Lương Xâm, Xâm Bồ kéo nhau ra vớt cây gỗ và cắt ra làm 3 đoạn đem về tạc tượng Ngô Quyền, làng Lương Xâm được chia đoạn gốc nên tạc tượng Ngô Quyền to và đẹp hơn.   

Với tất cả những giá trị và ý nghĩa đó, ngày 12/12/1986 Từ Lương Xâm đã được Bộ Văn hoá (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia theo Quyết định số 235 - VH/QĐ.  
Để tưởng nhớ công ơn của Đức Vương Ngô Quyền, hàng năm nhân dân địa phương tổ chức lễ hội truyền thống tại di tích trong 03 ngày từ 16- 18 tháng giêng đúng vào dịp kỷ niệm ngày mất của Ngài. Đặc biệt từ năm 2008 được sự quan tâm lãnh đạo chỉ đạo của các cấp, các ngành, UBND quận Hải An đứng ra tổ chức lễ hội Từ Lương Xâm với quy mô cấp quận thu hút đông đảo nhân dân và du khách gần xa đến tham dự.  

chuaviet.org