Chùa Bách Môn (Linh Cảm tự) là một ngôi chùa nằm trên núi Khám Sơn, xã Việt Đoàn, huyện Tiên Du tỉnh Bắc Ninh, được biết đến với lối kiến trúc độc đáo hiếm có. Tuy nhiên, ngôi chùa này đã bị phá hủy hoàn toàn trong kháng chiến chống Pháp. Dựa trên những dữ liệu thu thập được, bài viết phân tích, đánh giá những đặc điểm kiến trúc và những giá trị nổi bật của ngôi chùa có một không hai này.

Chùa Bách Môn còn có tên khác là chùa Linh Cảm là ngôi cổ tự được xây dựng từ thời nhà Lý để rồi trở thành một di sản văn hóa có bề dày lịch sử tín ngưỡng. Ngôi chùa xưa vô cùng đồ sộ kết cấu hình vuông mặt bằng gần 1.000m2, với 4 mặt tiền đường giống hệt nhau quay về tứ phương được người xưa kết hợp tài tình trong một tổng thể hoàn mỹ. Tuy nhiên công trình kiến trúc này đã bị phá hủy từ cách đây hơn nửa thế kỷ, nay cần phục dựng lại.

Chùa tọa lạc ở thôn Long Khám, xã Việt Ðoàn, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh được xây dựng từ thời nhà Lý trên sườn núi Khám Sơn. Trải gần một ngàn năm chùa được trùng tu nhiều lần trong đó đại trùng tu vào những năm 1556 và 1612. Ðến thời chúa Trịnh Sâm (1767-1782), bà Chúa Chè - Tuyên phi Ðặng Thị Huệ khi thất sủng, đã về đây ăn chay cầu nguyện tìm sự yên tĩnh nơi cửa thiền. Bà đã sửa sang tu bổ chùa, kiến thiết quy mô theo quy cách trăm cửa mở ra bốn phía bên ngoài, thành một công trình đồ sộ với đủ cả bốn phương tám hướng để tu tâm tích đức. Từ đó trở thành một công trình kiến trúc văn hóa có tính độc đáo, nghệ thuật cao.

Cách đây hơn 70 năm Bách Môn tự được một số nhà nghiên cứu Pháp đánh giá là ngôi chùa độc đáo bậc nhất Ðông Dương bởi bố cục độc nhất vô nhị. Căn cứ nền móng được khai quật đối chiếu với những thư tịch cổ, các tài liệu lưu trữ, tàng thư các nhà nghiên cứu khảo cổ nhận định, ngôi chùa Bách Môn xưa là một công trình kiến trúc vô cùng đồ sộ, hoành tráng.

Chùa Bách Môn là một ngôi chùa rất độc đáo trong lịch sử kiến trúc Phật giáo Việt Nam. Cho đến nay chưa tìm thấy ngôi chùa nào có kiến trúc tương tự. Ngôi chùa này chứa đựng trong mình nhiều giá trị về lịch sử, kiến trúc và cảnh quan. Nếu được phục dựng một cách phù hợp, có nhiều cơ sở để tin rằng, trong tương lai chùa Bách Môn sẽ trở thành một điểm đến tâm linh, có kiến trúc cảnh quan hấp dẫn cho các phật tử và du khách.

chuaviet.org tổng hợp