Chùa Nam Nhã bên dòng sông Bình Thủy

Thành phố Cần Thơ vốn được mệnh danh là vùng “gạo trắng nước trong”, nơi đây không chỉ giàu tiềm năng kinh tế mà còn đa dạng về văn hóa. Sự hiện diện của những loại hình di sản văn hóa, đặc biệt là các công trình kiến trúc cổ như những minh chứng cho lịch sử hình thành, xây dựng và phát triển của thành phố.

Khi du lịch Cần Thơ đến với vùng đất Tây Đô giữa bao điểm tham quan hấp dẫn du khách không thể bỏ qua một điểm du lịch tâm linh vô cùng ý nghĩa đó là Chùa Nam Nhã. Du khách đến chùa không chỉ để chiêm bái thỉnh cầu an lành, mà còn được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo và tìm hiểu lịch sử hào hùng của dân tộc nơi gắn liền với phong trào yêu nước của các sĩ phu Việt Nam. Chùa đã được công nhận là di tích lịch sử cánh mạng vào ngày 25 tháng 01 năm 1991.

Chùa Nam Nhã tọa lạc số 612 đường Cách Mạng Tháng Tám thuộc phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, Thành phố Cần Thơ

Chùa Nam Nhã tọa lạc số 612 đường Cách Mạng Tháng Tám thuộc phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, Thành phố Cần Thơ. Phía trước chùa là dòng sông Bình Thủy in hình những bóng cây đại thụ, đối diện là đình Bình Thủy cổ kính uy nghi. Chùa chỉ cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 6km, du khách có thể đến chùa bằng đường sông lẫn đường bộ rất thuận tiện.

Chùa do Nguyễn Giác Nguyên xây năm 1895, tiền thân nơi đây là một tiệm thuốc bắc có tên Nam Nhã Đường, sau được xây dựng lại và đổi tên thành Chùa Nam Nhã, vừa là nơi thờ phụng tín ngưỡng, vừa là trụ sở chính của phong trào Đông Du (1907-1940) do cụ Phan Bội Châu khởi xướng. Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa là nơi tập hơn, nuôi dưỡng phong trào yêu nước và sản sinh ra những bậc sĩ phu văn thân có lòng yêu nước và tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm. Trong những năm khó khăn gian khổ của cách mạng, Đặc ủy Hậu Giang, Xứ ủy Nam Kỳ đã chọn nơi đây làm địa điểm liên lạc với các tổ chức cách mạng trong toàn miền.

Chùa Nam Nhã theo tông phái Minh Sư nên còn được gọi chùa Minh Sư thờ Tam giáo: Phật Thích Ca, Khổng Tử và Lão Tử, có nguồn gốc từ Trung Quốc, xuất hiện tại Cần Thơ khoảng cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Chùa Nam Nhã hay Đạo Minh Sư trước đây cũng như các chùa thờ Phật ở Việt Nam chủ trương ăn chay niệm Phật, nhưng lại không cạo đầu, không có sư sãi, không mặc áo nâu sồng. Thiện nam tín nữ đến lễ Phật mặc quần áo gì cũng được miễn là kín đáo và nghiêm trang.

Chùa tập trung dạy Phật tử tu tâm dưỡng tánh, sống giản dị, “thiểu dục, tri túc”, tự lực sản xuất để tồn tại và phát triển. Cho đến nay, nếu đến viếng chùa Nam Nhã ngay dịp một lễ cúng nào đó, du khách vẫn cảm nhận được lối sống giản dị đó. Cho dù tấp nập người ra, kẻ vào nhưng lúc nào cũng thấy một không khí tĩnh lặng.

Chùa tập trung dạy Phật tử tu tâm dưỡng tánh, sống giản dị, “thiểu dục, tri túc”, tự lực sản xuất để tồn tại và phát triển

Chùa Nam Nhã nằm trong khuôn viên rộng rãi được bao quanh bởi một khu vườn lớn với các cây cổ thủ rợp bóng mát, trải dài ra tận bờ sông Bình Thủy. Gồm các hạng mục chính: Chính điện, nhà Đông lang và Tây lang; xung quanh bao bọc bởi công viên bờ kè, cổng, hàng rào.Tổng thể kiến trúc các hạng mục xây dựng cân đối, vững chãi, không chỉ đẹp về kiến trúc mà còn hài hòa với cảnh quan thiên nhiên.
Bao quanh chùa là tường rào được quét vôi màu vàng với một cổng vào xây gạch, lợp ngói, có bảng ghi ba chữ Hán là Nam Nhã Đường. Hai bên cổng có hai câu liễn đối lấy hai chữ đầu là chữ Nam và chữ Nhã.

“Nam địa độ nguyên nhân, bát nhã cầm thinh thông giác lộ
Nhã đình chiêu thiện khách, bồ đề thụ ảnh cái thiền môn”.
Tạm dịch: 
“Nam địa độ nguyên nhân, tiếng đàn Bát Nhã thông cõi giác. 
Và Nhã đình mời thiện khách, bóng mát bồ đề phủ cửa thiền.”

Các liễn đối trong chùa cũng có nội dung vừa dạy đạo vừa dạy đời, khơi gợi lòng yêu nước, nghĩa tình dân tộc.
Sân chùa lát gạch tàu. Giữa sân là hòn non bộ cao trên 2 mét được đặt được đặt trong một bồn nước trong xanh xây bằng gạch tàu đỏ sậm. Giữa sân có một bia di tích cùng nhiều cây kiểng quý như cây tùng, cây trắc bá diệp nhiều tuổi, được chăm chút công phu tạo cảnh quan an bình thoát tục.
Chánh điện chùa Nam Nhã là tòa nhà lớn uy nghi nằm ở giữa, gọi là Diêu Trì Bửu Điện. Gồm 5 gian, mái lợp ngói âm dương, trên có tượng lưỡng long tranh châu. Đặc biệt, mặt tiền chánh điện được xây theo kiểu kiến trúc Á – Âu kết hợp hồi đầu thế kỷ 20, có nhiều nét khác với kiểu chùa truyền thống ở Nam Bộ lúc bấy giờ. Nhìn tổng thể, chánh điện vừa có nét kiến trúc dân tộc của người Hoa vừa mang màu sắc của kiến trúc người Pháp thời đó.

Bên trong chánh điện chùa Nam Nhã, gian trung tâm được bày trí rất trang trọng là nơi đặt bàn thờ tam giáo thể hiện triết lý tam giáo đồng nguyên: Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo mang ý nghĩa dù là đạo giáo nào cũng đều dạy con người sống tốt đạo đẹp đời hướng đến chân thiện mỹ. Bàn đối diện là nơi thờ Trấn đàn Hộ pháp Bùi Hữu Sanh và nhà thơ Bùi Hữu Nghĩa. Bàn bên phải thờ Quan Thánh Đế Quân, Lịch Đại tổ sư và người lập chùa là cụ Nguyễn Giác Nguyên. Hai bên tiền điện có hai bàn hương án đặt bài vị của các vị sư trụ trì.
Có một điểm đặc biệt là từ ngoài cửa chính nhìn vào phía tay trái ngang với bàn thờ Quan Thánh Đế Quân là một bàn thờ mà trên bàn đó có đặt một tấm kiếng soi mặt lớn. Khi các thiện nam tín nữ đến tụng kinh niệm Phật đều quỳ trước tấm kiếng nầy. Ðược biết tấm kiếng này một mặt dùng để nhắc tín đồ phải luôn hồi quang phản chiếu, phản ánh cái chân tâm của mình; mặt khác giúp cho người đứng quay lưng ra ngoài phát hiện kịp thời kẻ lạ mặt để cảnh giác ở mỗi lần họp kín trong thời kỳ chống Pháp.

Sau chánh điện là một hành lang dài, có 2 căn phòng tiếp khách. Bên phải và bên trái chùa là 2 dãy nhà lợp ngói là Càn Đạo Đường (dãy nhà Đông Lang) dùng cho nam giới và Khôn Đạo Đường (dãy nhà Tây Lang) dùng cho nữ giới, nối thông với nhà bếp.
Khu vườn cây ăn trái đằng sau như tô điểm thêm vẻ xanh mượt tươi mát cho ngôi chùa, cùng những ngôi mộ của những người sáng lập chùa và các sĩ phu làm cho người đến thăm có cảm giác như được ngược dòng thời gian trở về quá khứ, dạt dào cảm xúc.
Chùa Nam Nhã nổi tiếng trong vùng không chỉ vì vẻ đẹp của kiến trúc thanh nhã, khung cảnh tĩnh mịch giúp thân tâm an lạc mà còn bởi là nơi đã từng có những hoạt động thầm lặng cho thúc đẩy nâng cao nhận thức và dân trí cho người Việt Nam ở Nam bộ ngày nào. Những người chăm sóc chùa qua từng thời kỳ vẫn ngày đêm kiên trì lặng lẽ công phu trong suốt quá trình sống và tu niệm.
Nếu bạn có dừng chân ghé qua Chùa Nam Nhã Cần Thơ, đọc đôi câu thơ, ngẫm đôi câu liễn, cúi đầu cẩn trọng trước những giá trị tâm linh của một thời cha ông ta đã hi sinh vì Tổ Quốc thân yêu.

Khi du lịch Cần Thơ đến với vùng đất Tây Đô giữa bao điểm tham quan hấp dẫn du khách không thể bỏ qua một điểm du lịch tâm linh vô cùng ý nghĩa đó là Chùa Nam Nhã. Du khách đến chùa không chỉ để chiêm bái thỉnh cầu an lành, mà còn được chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo và tìm hiểu lịch sử hào hùng của dân tộc nơi gắn liền với phong trào yêu nước của các sĩ phu Việt Nam. Chùa đã được công nhận là di tích lịch sử cánh mạng vào ngày 25 tháng 01 năm 1991.

Chùa Nam Nhã tọa lạc số 612 đường Cách Mạng Tháng Tám thuộc phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, Thành phố Cần Thơ. Phía trước chùa là dòng sông Bình Thủy in hình những bóng cây đại thụ, đối diện là đình Bình Thủy cổ kính uy nghi. Chùa chỉ cách trung tâm thành phố Cần Thơ khoảng 6km, du khách có thể đến chùa bằng đường sông lẫn đường bộ rất thuận tiện.

Chùa do Nguyễn Giác Nguyên xây năm 1895, tiền thân nơi đây là một tiệm thuốc bắc có tên Nam Nhã Đường, sau được xây dựng lại và đổi tên thành Chùa Nam Nhã, vừa là nơi thờ phụng tín ngưỡng, vừa là trụ sở chính của phong trào Đông Du (1907-1940) do cụ Phan Bội Châu khởi xướng. Thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chùa là nơi tập hơn, nuôi dưỡng phong trào yêu nước và sản sinh ra những bậc sĩ phu văn thân có lòng yêu nước và tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm. Trong những năm khó khăn gian khổ của cách mạng, Đặc ủy Hậu Giang, Xứ ủy Nam Kỳ đã chọn nơi đây làm địa điểm liên lạc với các tổ chức cách mạng trong toàn miền.

Chùa Nam Nhã theo tông phái Minh Sư nên còn được gọi chùa Minh Sư thờ Tam giáo: Phật Thích Ca, Khổng Tử và Lão Tử, có nguồn gốc từ Trung Quốc, xuất hiện tại Cần Thơ khoảng cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Chùa Nam Nhã hay Đạo Minh Sư trước đây cũng như các chùa thờ Phật ở Việt Nam chủ trương ăn chay niệm Phật, nhưng lại không cạo đầu, không có sư sãi, không mặc áo nâu sồng. Thiện nam tín nữ đến lễ Phật mặc quần áo gì cũng được miễn là kín đáo và nghiêm trang.

Chùa tập trung dạy Phật tử tu tâm dưỡng tánh, sống giản dị, “thiểu dục, tri túc”, tự lực sản xuất để tồn tại và phát triển. Cho đến nay, nếu đến viếng chùa Nam Nhã ngay dịp một lễ cúng nào đó, du khách vẫn cảm nhận được lối sống giản dị đó. Cho dù tấp nập người ra, kẻ vào nhưng lúc nào cũng thấy một không khí tĩnh lặng

Chùa Nam Nhã nằm trong khuôn viên rộng rãi được bao quanh bởi một khu vườn lớn với các cây cổ thủ rợp bóng mát, trải dài ra tận bờ sông Bình Thủy. Gồm các hạng mục chính: Chính điện, nhà Đông lang và Tây lang; xung quanh bao bọc bởi công viên bờ kè, cổng, hàng rào.Tổng thể kiến trúc các hạng mục xây dựng cân đối, vững chãi, không chỉ đẹp về kiến trúc mà còn hài hòa với cảnh quan thiên nhiên.

Bao quanh chùa là tường rào được quét vôi màu vàng với một cổng vào xây gạch, lợp ngói, có bảng ghi ba chữ Hán là Nam Nhã Đường. Hai bên cổng có hai câu liễn đối lấy hai chữ đầu là chữ Nam và chữ Nhã.

“Nam địa độ nguyên nhân, bát nhã cầm thinh thông giác lộ

Nhã đình chiêu thiện khách, bồ đề thụ ảnh cái thiền môn”.

Tạm dịch: 

“Nam địa độ nguyên nhân, tiếng đàn Bát Nhã thông cõi giác. 

Và Nhã đình mời thiện khách, bóng mát bồ đề phủ cửa thiền.”

Các liễn đối trong chùa cũng có nội dung vừa dạy đạo vừa dạy đời, khơi gợi lòng yêu nước, nghĩa tình dân tộc.

Sân chùa lát gạch tàu. Giữa sân là hòn non bộ cao trên 2 mét được đặt được đặt trong một bồn nước trong xanh xây bằng gạch tàu đỏ sậm. Giữa sân có một bia di tích cùng nhiều cây kiểng quý như cây tùng, cây trắc bá diệp nhiều tuổi, được chăm chút công phu tạo cảnh quan an bình thoát tục.

Chánh điện chùa Nam Nhã là tòa nhà lớn uy nghi nằm ở giữa, gọi là Diêu Trì Bửu Điện. Gồm 5 gian, mái lợp ngói âm dương, trên có tượng lưỡng long tranh châu. Đặc biệt, mặt tiền chánh điện được xây theo kiểu kiến trúc Á – Âu kết hợp hồi đầu thế kỷ 20, có nhiều nét khác với kiểu chùa truyền thống ở Nam Bộ lúc bấy giờ. Nhìn tổng thể, chánh điện vừa có nét kiến trúc dân tộc của người Hoa vừa mang màu sắc của kiến trúc người Pháp thời đó.

Bên trong chánh điện chùa Nam Nhã, gian trung tâm được bày trí rất trang trọng là nơi đặt bàn thờ tam giáo thể hiện triết lý tam giáo đồng nguyên: Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo mang ý nghĩa dù là đạo giáo nào cũng đều dạy con người sống tốt đạo đẹp đời hướng đến chân thiện mỹ. Bàn đối diện là nơi thờ Trấn đàn Hộ pháp Bùi Hữu Sanh và nhà thơ Bùi Hữu Nghĩa. Bàn bên phải thờ Quan Thánh Đế Quân, Lịch Đại tổ sư và người lập chùa là cụ Nguyễn Giác Nguyên. Hai bên tiền điện có hai bàn hương án đặt bài vị của các vị sư trụ trì.

Có một điểm đặc biệt là từ ngoài cửa chính nhìn vào phía tay trái ngang với bàn thờ Quan Thánh Đế Quân là một bàn thờ mà trên bàn đó có đặt một tấm kiếng soi mặt lớn. Khi các thiện nam tín nữ đến tụng kinh niệm Phật đều quỳ trước tấm kiếng nầy. Ðược biết tấm kiếng này một mặt dùng để nhắc tín đồ phải luôn hồi quang phản chiếu, phản ánh cái chân tâm của mình; mặt khác giúp cho người đứng quay lưng ra ngoài phát hiện kịp thời kẻ lạ mặt để cảnh giác ở mỗi lần họp kín trong thời kỳ chống Pháp.

Sau chánh điện là một hành lang dài, có 2 căn phòng tiếp khách. Bên phải và bên trái chùa là 2 dãy nhà lợp ngói là Càn Đạo Đường (dãy nhà Đông Lang) dùng cho nam giới và Khôn Đạo Đường (dãy nhà Tây Lang) dùng cho nữ giới, nối thông với nhà bếp.

Khu vườn cây ăn trái đằng sau như tô điểm thêm vẻ xanh mượt tươi mát cho ngôi chùa, cùng những ngôi mộ của những người sáng lập chùa và các sĩ phu làm cho người đến thăm có cảm giác như được ngược dòng thời gian trở về quá khứ, dạt dào cảm xúc.

Chùa Nam Nhã nổi tiếng trong vùng không chỉ vì vẻ đẹp của kiến trúc thanh nhã, khung cảnh tĩnh mịch giúp thân tâm an lạc mà còn bởi là nơi đã từng có những hoạt động thầm lặng cho thúc đẩy nâng cao nhận thức và dân trí cho người Việt Nam ở Nam bộ ngày nào. Những người chăm sóc chùa qua từng thời kỳ vẫn ngày đêm kiên trì lặng lẽ công phu trong suốt quá trình sống và tu niệm.

Nếu bạn có dừng chân ghé qua Chùa Nam Nhã Cần Thơ, đọc đôi câu thơ, ngẫm đôi câu liễn, cúi đầu cẩn trọng trước những giá trị tâm linh của một thời cha ông ta đã hi sinh vì Tổ Quốc thân yêu.

chuaviet.org tổng hợp