Nghệ thuật tranh Mandala

Tây Tạng – quê hương của Đức Đạt Lai Lạt Ma, nơi đây cũng là cội nguồn của Phái Mật Tông. Phần lớn người dân Tây Tạng tôn thờ Phật Giáo, cũng chính vì vậy mà Mandala cũng rất phát triển.

Ở Tây Tạng có các Mandala (Mạn đà la), gọi nôm na là một vũ trụ thu nhỏ. Trong đó có một hay vài vị thần ngự trị, và các màu sắc tượng trưng cho 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc. Đôi khi nó là những bức tranh (2D), hoặc là những nhóm kiến trúc stupa (3D) trên một khu đất rộng. Một trong những loại Mandala lớn thường bắt gặp là mandala bằng cát. Những mandala này được các tu sĩ tạo ra trong nhiều tuần lễ với rất nhiều chi tiết rất tỉ mỉ và sau đó lại được quét bỏ đi để nói lên tính vô thường của hiện hữu.

1, Mandala là gì ?

Mandala thường được gọi với cái tên thuần Việt là Mạn-đà-la. Mandala xuất phát từ tiếng Phạn, có nghĩa là vòng tròn, trung tâm, thống nhất và toàn vẹn. Gốc của chữ “manda” là cơ bản tinh khiết và “la” là dung chứa. Như vậy ý nghĩa của hình Mandala là hình vẽ có thể dung chứa được những gì linh thiêng nhất của cuộc sống.

Mandala xuất hiện trong nhiều truyền thống Phật giáo, nhưng phổ biến nhất là các cộng đồng Tây Tạng, ở đó chúng có thể to lớn, nhiều màu sắc, được vẽ, in hoặc thêu trên một tấm vải và treo trên tường trong một số ngôi đền, nhà hàng hoặc nhà của Phật tử. Mandala là một vòng tròn được trang trí đẹp đẽ bằng các hình vẽ hình học và hình tượng Phật giáo. Ngoài giá trị thẩm mỹ của nó, mandala cũng có một ý nghĩa nghi thức và biểu tượng quan trọng trong truyền thống Phật giáo Mật Tông Tây Tạng.

Có 2 loại Mandala chính là Thai tạng giới mandala (Garbha-dhatu) và Kim cương giới mandala (Vajra-dhatu). Thai tạng giới biểu hiện vũ trụ về mặt lý tính và lòng từ bi vĩ đại của chư Phật. Kim cương giới biểu hiện cho trí tuệ hoàn hảo của năm vị Phật tối cao của Tây Tạng (Five Tathagatas).

2, Ý nghĩa Mandala

Mandala được thiết kế để hướng dẫn những ai mong muốn giác ngộ bằng cách thanh lọc và chữa trị tâm trí, biến đổi một tâm trí bình thường sang một tâm giác ngộ. Khi hoàn thành và phân tán, pha trộn với nước và đưa trở lại cát bụi, những phước lành và vẻ đẹp của Mandala có thể được chia sẻ với tất cả chúng sinh.

Bằng cách này, nó thực sự là phép ẩn dụ cho cuộc sống con người trong đó, mỗi con người phát triển từ một đứa trẻ phụ thuộc vào một hệ thống cấu trúc, ký ức, kinh nghiệm và các mối quan hệ phức tạp. Nhưng khi chết, mọi thứ đều tan rã và trở lại với trái đất. Nói cách khác, không có gì tồn tại mãi mãi, mọi sự vật hiện thượng chỉ thay đổi theo nguyên lý hoạt động của vũ trụ.

Một số Phật tử coi mô hình lý tưởng này là “Bồ tát”. Bồ tát là những chúng sanh, giống như chư Phật, đạt được giác ngộ, nhưng lại chọn tái sinh vào cõi trần, không đi vào một vùng đất thuần tịnh thay thế, cũng không biến mất vào hạnh phúc giác ngộ. Khi chúng ta truyền bá kiến ​​thức về Pháp, giáo lý của Phật giáo, chúng ta được gọi là “xoay bánh xe” của Pháp.

Mandala giữ con mắt và nắm bắt trái tim của người xem, xoay bánh xe và mời tất cả chúng sinh vào những không gian độc đáo, linh thiêng này. Theo kinh điển Phật giáo, Mandala được tạo ra nhằm mục đích truyền năng lượng tích cực đến môi trường và cho những người xem chúng. Chúng được cho là có khả năng thanh lọc và chữa bệnh.

Mỗi họa tiết, màu sắc được thể hiện trên tranh Mandala đều mang tính biểu tượng và ý nghĩa riêng biệt:

• Màu đỏ: Biểu tượng cho sức mạnh, niềm đam mê và năng lượng.
• Màu hồng: Biểu tượng cho trực giác, sự nữ tính và tình yêu.
• Màu cam: Biểu tượng cho sự sáng tạo, trực giác, biến đổi và tự nhận thức.
• Màu xanh lá: Biểu tượng cho khả năng ngoại cảm, tình yêu thiên nhiên.
• Màu vàng: Biểu tượng cho trí tuệ, tiếng cười, học tập và hạnh phúc.
• Màu xanh da trời: Có ý nghĩa để chữa lành cảm xúc, làm dịu nội tâm và thiền định.
• Màu tím: Biểu tượng cho những thứ thuộc sự tập trung tinh thần.
• Màu đen: Biểu tượng cho bí ẩn, suy nghĩ sâu sắc và cá tính.

Ngoài ra, các biểu tượng trên Mandala cũng có ý nghĩa riêng biệt như:

• Cây cối: Cây cũng thường là biểu tượng của chính con người, là gốc rễ của quá khứ, thân cây như cột sống, các nhánh cây thể hiện sự tiếp tục phát triển và vươn lên…
• Động vật: Động vật thường xuất hiện nhiều nhất trên Mandala chính là con voi. Nó có thể đại diện cho nhiều ý nghĩa khác nhau tùy thuộc vào đặc tính riêng của từng tấm Mandala.
• Mê cung: Họa tiết này thường đại diện cho một con đường hoặc hành trình mà đỉnh điểm là cảm giác trọn vẹn và được giác ngộ.
• Mặt trời: Mặt trời là một biểu tượng phổ biến trên những tấm Mandala. Mặt trời có thể đại diện cho vũ trụ và thường mang những ý nghĩa liên quan đến sự sống, năng lượng bởi mặt trời hỗ trợ sự phát triển và duy trì sự sống trên hành tinh.
• Hoa: Biểu tượng cho sự bung nở và phát triển của tâm hồn.

3, Quy trình thực hiện Mandala

Ban đầu, các viên đá nghiền và đá quý được sử dụng để tạo ra tranh Mạn đà la, nhưng ngày nay đá trắng nhuộm với mực màu được ưu tiên hơn. Màu sắc được sử dụng là màu trắng, vàng óng, đá cẩm thạch đỏ, xanh lam được làm từ hỗn hợp thạch cao và than củi…Ngoài ra, bột ngô, phấn hoa, bột rễ và vỏ cây được sử dụng tùy thuộc vào sự sẵn có của chúng.

Các nhà sư thường đeo khẩu trang để bảo vệ công việc của họ khỏi hơi thở và những cái hắt xì bất chợt. Ống dẫn cát nhỏ gọi là chak-pur được chạm nhẹ nhàng bằng thanh kim loại để tạo ra những rung động và thả những hạt cát vào bức tranh một cách có kiểm soát.
Người ta nói rằng, một nhà tạo Mandala có tay nghề có thể cho phép cát chảy giống như chất lỏng. Ngoài ra, các cặp la bàn lớn được sử dụng để vẽ những vòng tròn chính xác nhưng không có bất kỳ hình khắc nào để cố định vị trí cho vòng tròn vì cát được đặt trên một mặt phẳng.

Mạn-đà-la cát là một công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn, tập trung và cả năng khiếu nghệ thuật. Quá trình xây dựng một mandala là một nghi lễ thiêng liêng. Đó là một quá trình thiền định, kiên nhẫn có thể mất vài ngày hoặc thậm chí vài tuần để hoàn thành.

Khi chiêm ngưỡng Mandala, bạn nên tạm quên những vướng bận thế gian. Hãy chậm rãi quan sát từ ngoài vào trong Mandala, cuối cùng dừng lại ở giọt Minh điểm, tức là điểm nằm ở chính giữa trung tâm Mandala, tiêu biểu cho Tính không. Bạn cần chăm chú nhưng không quá tập trung, để ánh mắt tự nhiên hướng vào cảnh giới linh thiêng bên trong Mandala, và nhờ cảnh giới linh thiêng đó để đi vào Tính không.

chuaviet.org tổng hợp